تحقیق فرق شيطان و ابليس

دسته بندي : علوم انسانی » معارف اسلامی
فرق شيطان و ابليس:

بر اساس آيات قرآن كريم،‌ ابليس يكي از جنيان بوده كه بر اثر كثرت عبادت، جزء ملائك قرار گرفت اما بعد از خلقت آدم، چون دستور خداوند‌ را عصيان کرد و بر آدم سجده نكرد، از درگاه الاهي رانده شد. اما شيطان به هر موجود طغيانگر و مخالفي گويند خواه از انسان ها باشد يا از جن و يا از حيوانات. و ابليس را از آن جهت شيطان مي نامند كه طغيان نموده و دستور الاهي را مخالفت كرد. پس شيطان اسمي عام است،‌ كه شامل ابليس و غير او مي شود.
يا ايها الذين آمنوا لاتتبعوا خطوات الشيطان
اي کساني که ايمان آورده ايد پاي در جاي پاي شيطان مگذاريد.
«با گامهاي شيطان»
براي هر انسان آرمان طلبي که در زندگي هدفي را در پيش دارد، آشنايي با مشکلات و موانع مسير، يکي از ضروري ترين مسائلي است که بايد مورد توجه قرار گيرد. همچنين براي شيعه اي که طريق سعادت و رستگاري را با رهبري و استعانت از مولايش امام عصر(ع) مي پيمايد، چنين شناختي لازم به نظر ميرسد.
يکي از مهمترين موانع طريق صلاح و هدايت شيطان است. لذا شيطان شناسي از وظايف اساسي شيعه بوده و در منابع اسلامي به تفضيل به آن پرداخته شده است. از نظر اسلام اين نکته مهمي است که فرد دشمن آشکار خود يعني شيطان را به حد کافي شناخته و راههاي مبارزه با آن را بياموزد و به کار گيرد تا سرانجام با استعانت از ولي معصوم زمان و توکل بر خداوند موانع را پشت سر گذاشته و به فلاح و رستگاري دست يابد.

لذا در اين مقاله کوتاه موضوع شيطان شناسي را در دو مبحث جداگانه مورد بررسي قرار داده ايم در بخش اول به ياري خداوند واژه شناسي و نيز سيري در آيات و روايات مرتبط با شيطان ارائه شده و در بخش دوم به جنبه هاي کاربردي مسئله پرداخته و شيطان را در حوزه زندگي روزمره انسانها مورد بحث قرار مي دهيم.
در همين جا از دوستان عزيز تقاضا مي کنيم چنانچه به مطلب ناگفته يا تذکر لازمي برخوردند با ارائه مطالب خود در اصلاح و تکميل بحث بکوشند.
برخي از واژه هايي که در مبحث شيطان شناسي کاربرد دارند عبارتند از:
شيطان، ابليس، خناس، وسواس، خطوات.
در کتاب شريف قاموس قرآن تاليف سيد علي اکبر قريشي شرح جالبي در زمينه هريک از اين واژه ها نگاشته شده است از جمله:

شيطان:

به معني متمرد و دور شده است اين کلمه به صورت مفرد هفتاد بار و به صورت جمع هجده بار در قرآن آمده است. به عقيده برخي از لغت شناسان شيطان از «شطن» به معني «دور شدن» و به عقيده گروهي ديگر از «شاط» به معني «هلاک شده و شدت غضب گرفته شده» است. مولف محترم معتقد است که شيطان به معني روح شرير و دورمانده از رحمت خدا «وصف» است نه «اسم».

ابليس:

مراد از اين کلمه در قرآن مجيد، موجودي است زنده، با شعور، مکلف، نامرئي، فريبکار... که از امر خدا سرپيچي کرد و رانده شد و مستحق عذاب و لعن گرديد. اهل لغت راجع به اين که اين واژه عربي و قابل صرف شدن است يا خير، اختلاف نظر دارند. اين کلمه يازده بار در قرآن بکار رفته است.
ريشه لغوي ابليس، بلس، ابلاس به معني يأس و نا اميدي مي باشد. راغب گويد ابلاس اندوهي است که از شدت سختي ناشي مي شود و نيز احتمال داده اند بواسطه مأيوس شدن از رحمت خدا به شيطان، ابليس هم گفته اند.
خناس:
از ريشه خنس به معني کنار رفتن، واپس ماندن، پنهان شدن آمده و شيطان را به اين جهت خناس مي گويند که هنگام ياد خدا کنار مي رود و پنهان مي گردد. در قرآن کريم -در آيه قل اعوذ برب الناس، من شر الوسواس الخناس- خناس به معني بسيار نهان و صفتي براي وسوسه آمده است.
وسواس:
وسوسه به معني حديث نفس و کلامي که در باطن گفته مي شود خواه از شيطان خواه از خود انسان مي باشد از مجمع نقل شده وسوسه با صداي آهسته به سوي چيزي خواندن است وسوسه افکار باطلي که منشاء کار حرام بوده و گاه از طرف جن و شياطين و گاه از جانب مردم به افراد القاء مي شود و فقط در صورت پناه بردن به خدا از شر آن مي توان مصون ماند.
خطوات:
جمع خطوه به معني فاصله ميان دوپا هنگام راه رفتن و خطوه به معني «يکدفعه