تحقیق کاربرد خط و خوشنویسی در معماری

دسته بندي : فنی و مهندسی » معماری
کاربرد خط و خوشنویسی در معماری
مقدمه :
افسانه پیدایش خط:
تا كنون درباره ابداء یا شروع آغازین خط روایات و افسانه های بسیار نقل شده است. همانطوریكه راجع به مبداء یا ابداء زبان افسانه های زیادی بیان شده است. روایتی موجود است كه نخستین مبتكر خط « كادموس »؛ شاهزاده فینقی و بنیانگزار شهر « تَبِس » بوده كه برای نخستین بار الفبا را تدوین كرده است و سپس به یونان آورده است. بنا بر روایت یك افسانه چینی مخترع خط یك الهه اژدهای چهار چشم بوده. در افسانه دیگر چینی نقل شده است كه ابتدا، خط به صورت خطوط و نشانه هایی بر روی لاك یك لاكپشت به انسان رسید. نیز طبق یك افسانه ی ایرلندی « اُدین » مختر ع خط رمزی یا « رونیك » بوده. در افسانه های بابلی و مصری خدای « نِبو » و خدای « ثوْث » ودیعه دهنده ی خط به انسان بوده بوده اند. و بلاخره، بنا به نقل یكی از علمای « تالمود » به نام « رابی اِكیبا » الفبا قبل از خلقت انسان وجود داشته است. و طبق روایات اسلامی الفبا توسط خداوند به انسان عطا شد.
1 - آغاز و مراحل تطور خط

الف ) خطوط تصویری: ........ ( یك ضرب المثل چینی می گوید: یك تصویر مظهر بیش از هزار كلمه است. ) در لاتین به معنای نقاشی است. این نام اصطلاحا در علم زبانشناسی و شناخت و تطور خط به كهن ترین مرحله آغاز خط اطلاق می شود. در این مرحله تصاویر سمبل و ارزش مفاهیم انسانی را دارا می باشند و می توانند قدیمی ترین مدارك مستند ثبت شده توسط انسان منظور گردند. البته قبل از این مرحله ی طبقه بندی شده در تطور خط، انسان آثار قدیمی تری در اشاعه منظور و نظر ابتدایی خویش دانسته است كه آن ها را در اصطلاحا نقوش پیش از تاریخ همچون نقوش ثبت شده در بعضی ارتفاعات و درون غار ها مشاهده می كنیم مانند؛ ارتفاعات هجیران مهاباد، كوه دشت لرستان، غار میرملاس، دوشه، همیان، منطقه قوجستان جمهوری آذربایجان و نماد هایی در جنوب فرانسه از جمله غار معروف « اسكو ».

ب ) خط هیروكلیف: مرحله ی دیگر خط، هیروكلیف می باشد كه در آن تبدیل تصویر به صوت یا آوا است. یعنی تصاویر به عنوان آوا استفاده می شود. در این مرحله می تواند استفاده از اشكال ساده جهت انتقال معنای ساده آن ها باشد كه بعد ها به صورت واژه نگاره ها در این نظام نوشتاری ایفای نقش می كنند.

ج ) استفاده از شناسه ها: مرحله ی دیگر استفاده از شناسه ها است. برای مثال در زبان مصری jb به معنای بز است و jbi به معنای تشنه بودن، حال با توجه به این كه در نظام تصویری خط هیروكلیف نشانی برای مصوت ها وجود ندارد لذا از این تصاویر وقتی منظور بز است، شكلی از بز به آن اضافه می كنند و چناچه منظور تشنه بودن باشد تصویر انسان دست به دهان را به آن اظافه می كنند. به تصاویر بز و انسان در این عبارات شناسه گفته می شود.

د ) تبدیل تصویر به هجا: مرحله ی بسیار مهم دیگر در تطور خط، مرحله ی تبدیل و تحول خط از تصویر به هجای میخی و الفبا است. این تحول یعنی تبدیل تصویر به هجاهای خط میخی و الفبایی البته برای هجاهای خط میخی یعنی حدود دو هزار سال قبل از تبدیل تصویر به الفبا صورت گرفته است. زیرا قدیمی ترین كتیبه ها ی نوشته شده به خط الفبایی فینقی مربوط به اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره ی اول قبل از میلاد است،‌ در صورتی كه كتیبه های میخی از حدود سه هزار سال قبل از میلاد به بعد به بعد نوشته و ثبت شده اند.

2 - كتیبه ها:

الف ) كتبه های غیر منقول مستقل؛ كتیبه هایی هستند كه به مناسبت ها و مراسم خاص در صخره ها به همراه نقش برجسته كنده شده باشد. مانند رزم اردشیر بابكان با اردوان در فیروز آباد.

ب ) كتیبه های غیر منقول وابسته به اثر ( معماری ): كتیبه هایی هستند كه روی آثار و بناهای تاریخی حك شده باشند. مانند كتیبه های فارسی باستان در پاسارگاد.
ج )‌ كتیبه های منقول مستقل: به كتیبه هایی گفته می شود كه منحصرا به منظور نوشتن خط روی آن ها ساخته شده باشد. مانند الواح گنجینه ی تخت جمشید.

د ) كتیبه های منقول وابسته به شیء: به كتیبه هایی اطلاق می شود كه به دلایل مختلف روی اشیاء می آیند. مانند كتیبه های منقوش روی ظروف و ادوات جنگی.